İç İçe: Müzik ve Resim

. / / KATEGORİ : GÖRSEL SANATLAR VE MÜZİK

Müzik sanatının resim sanatıyla ifade edilme biçimi

Giriş

İletişime düzen ve açıklık getirme dürtüsü, insanlığın varoluşundan bu yana birlikte yaşamanın başlıca koşuludur. İnsan, düşünce ve kavramlara görsel bir anlatım kazandırmanın yollarını araştırmıştır. Görsel iletişimin başlangıcını mağara duvarlarındaki resim ve işaretlerden de görmek mümkündür.

Sanatın başka bir dalı olan müzik de sanat tarihi boyunca resim ile iç içe olmuş ve birbirlerini etkilemişlerdir. Wassily Kandinsky, 1911’de Münih’te verilen bir konserden sonra Schönberg’le bu konuda mektuplaşır. Mektupta bu ilişkiyi; “Sizin bestelerinizdeki ses çizgilerinin birbirinden bağımsız yürüyüşlerini, özgün yaşamlarını ben de resimde bulmaya çalışıyorum” (İpşiroğlu,1995:49) şeklinde ifade etmiştir.

Çağın getirdiği kolay ulaşılabilirlik müzik sektöründe büyük bir tüketim döneminin başlamasını tetiklemiştir. Bu hızlı tüketim kültürü içerisinde kendini göstermek ve alıcısıyla iletişime geçmek isteyen müzik yapımcıları için en etkili iletişim yollarından birisi de kendi kendini pazarlayan ve alıcısıyla birebir iletişime geçebilen albüm kapaklarıdır.

Müzisyenlerin gerek müzik sektöründe öne çıkmak gerekse sanatsal bir biçimce konuya değinebilmek için albüm kapakları bu durum için güzel bir aracı haline gelmiştir.

Radiohead – “The Bends”

Radiohead, birkaç katmandan oluşan şarkıları ve bir albümlerinden diğerine müzik tarzlarındaki radikal değişikliklerinden dolayı müzik otoriteleri tarafından en yaratıcı çağdaş rock grupları arasında gösterilir. Grup Oxfordshire’lı bir İngiliz “alternatif rock” grubudur. Grubun üyeleri, Thom Yorke (baş vokal, ritim gitar, piyano ve elektronik ses işleme cihazları), Jonny Greenwood (baş gitarist, ve diğer enstrümanlar), Ed O’Brien (gitar, arka vokal), Colin Greenwood (bas gitar, synthesizer) ve Phil Selway (davul, perküsyon)’dir.

Britanya medyasının ilgilendiği “britpop” tarzının dışında kalan grup, The Bends ile, sonunda medyanın dikkatini çekmeyi başarmıştır. Sıkça tekrarlanan kısa bestelerin hâkim olduğu kaset, grubun üç gitaristinin başarısıyla ve klavyenin daha etkin kullanımıyla, birinci albümlerine göre daha etkileyici bir atmosfer oluşturuyordu. Michael Stipe “Radiohead o kadar iyi ki, beni korkutuyor” demiştir.

Donwood, yeni albümdeki şarkılardan birini beğendiği için elindeki albüm kapağı tasarlama görevine devam etti. Albümün ismi ile uyumlu olması için demir akciğer fotoğrafını çekmek için yola koyuldu. Bu görev uğruna hastaneye gizli bir fotoğraf kamerası koymaya bile çalıştılar fakat buldukları fotoğraf o kadar boştu ki sadece gri bir renkten oluşuyordu. Donwood: “Personelin diriltme uyguladığı odada bazı mankenler vardı ve özellikle bunlardan birinin yüz ifadesi, aynı anda hem ekstazi hem de ızdırap hislerini ilk kez keşfeden bir androidinkine benziyordu.”

Yani kapak, ilk yardım eğitimi için kullanılan bir CPR (Kardiyopulmoner resüsitasyon) mankenidir. Kapağı monitör ekranlarından birkaç rötuşla şu anki albüm kapağı haline getirmeyi başardılar.

Radiohead – “The King of Limbs”

Radiohead grup üyeleri bu albüm kapağı için Gerhard Ritcher tarzı rengin dramatik gerçekliğine odaklanan resimler yapmak isteseler de çizim yeteneklerinin buna elvermeyeceğini şu ifadelerle anlatmışlardır: “Sorun şuydu ki ne hayatımda yağlı boyayla çizim yapmıştım ne de Gerhard Richter idim. Bu sebeple sonuçlar felaketti.” Gazete kağıtlarına basılan ve farklı çizimlerini de içeren tasarımında, bir köşede unutulan gazetelerin sararıp köşelerinin yıpranmasından etkilenen Donwood; amacının albüm kapaklarına yüklenen ruhani yanı etkisizleştirmek olduğunu belirtiyor. Bir diğer noktaya ise şu şekilde değiniyor: “Bir gazete basıldığında haberler durmaz. Benzer bir şekilde bir albüm çıktığında da müzik durmaz. Müzik sürekli bir şeydir. Aslında bunu göstermek istedik”.

Kurban – “İnsanlar”

Öte yandan bir Türk grubu olup kendinden sıkça söz ettiren Kurban 1995 yılında “Outside” adı ile kuruldu. Bu isim altında İngilizce şarkılar çaldılar. 1997 yılında grubun ismini Kurban olarak değiştirdiler ve aynı yıl “Roxy Müzik Yarışması”na katılarak 3. oldular. 1999 yılının Ocak ayında ilk albümleri olan Kurban’ı piyasaya sürdüler.

Kurbanın ‘İnsanlar’ albüm kapağı, bakıldığında içeride nasıl bir müzikle karşılaşacağımızı bize anlatan başarılı bir kapak tasarımıdır.

Albüm, rock müzik albümüdür ve hızla sanayileşen, teknolojisi gelişen dünyadaki insanların yalnızlığını anlatmaktadır. Kendisine yabancılaşan insan için, yolda karşılaştığı yüzlerce insan birer gölgedir ve makineleşmenin parçasıdır. Teknoloji, çevreyi ve insan ruhunu kirletmeye devam etmektedir. Koyu lekeler halinde kullanılan iş makineleri asimetrik bir denge kurularak tasarıma yerleştirilmiştir. Şehir hayatındaki karmaşa içerisinde aslında ne kadar yalnız olduğumuzu vurgular. Grubun fotoğrafı da karmaşa içerisinde silikleşmiş, ayrıntısını kaybetmiş insanın metaforudur. Koyu bir lekeye sahip olduğu için alt köşede kullanılarak üst boşlukla ilişki kurmuş ve kendisini dengelemiştir.

Grup elemanlarının üzerlerinde gördüğümüz küçük renk eklemeleri ve fotoğraf arkasına yerleştirilmiş olan kızıl renk, yalnız şehir insanının küçük mutluluklarını ve hayatındaki renkli anlarını imgeler. Ayrıca bu renkler, grup elemanlarını öne çıkartarak vurguyu güçlendirmiştir. Kapakta kullanılan yazı karakteri ve görseller, bir bütün oluşturacak şekilde kurgulanmıştır.

Seçilen yazı karakterindeki harfler, birbirinden kopuk ve kesik bir yapıya sahiptir. Bu da bir arada fakat birbirinden kopuk yaşayan şehir insanlarına işaret etmektedir. Müziğin sert ama melodik yapısı albüm kapağında fazlasıyla kendisini göstermektedir. Kapakta ve iç sayfalarda kullanılan tüm görseller bir bütün halindedir.

King Crimson – “21th Century Schizoid Man”

Progresif rock estetiğinin oluşmasında başrolü üstlenen, müziğini farklı yaklaşımlarla bir meleze dönüştürmekten asla çekinmeyen King Crimson, “20th Century Schizoid Man” albüm kapağıyla dinleyicilerini tesiri altına almıştır.

Albüm kapağındaki birçok duyguyu içerisinde bulunduran yüz ile ilgili birçok spekülasyonlar bulunsa da grubun en uzun süredir devam eden üyesi olan Robert Fripp, görüntü hakkında şunları söylemiştir: Ağzı kapatırsanız, gözler inanılmaz bir hüznü ortaya çıkarır. Ne eklenebilir? Müziği yansıtıyor.

The Velvet Underground – “The Velvet Underground & Nico”

Warhol, yönetici ve sanat yönetmeni grubun ilk albümünün kapak resmini oluşturmaya başladı. Orijinal vinil, küçük bir hile ile muz resmine sahipti. Altındaki sarı renkli meyveyi ortaya çıkarmak için muz etiketini soyabilirsiniz. Bu cinsel içerikli görüntü, yeni avangart sanat rock grubu için mükemmeldi ve albümün sağladığı kışkırtıcı konunun -sadomazoşizm, fuhuş, cinsel ilişki ve uyuşturucu kullanımı gibi her şeyin- ön izlemesine yardımcı oldu.