Gerçekten Efsane mi?: Ragnar Lodbrok

by alegori / Perşembe, 01 Aralık 2022 / Published in TARİH

Ragnar Lodbrok veya Lothbrok genelde insanların popüler dizi Vikings izlemeye başlaması ile öğrendiği ve birçok kişinin de dizideki haliyle hayran olduğu bir isimdir. Bu isim dizinin popülaritesi ve başarısı ile birlikte pek çok yerde bilinmeye ve günümüzde artık tanınan bir isim olma halini almaya başlamıştır. Bu başarılı dizinin belki de en başarılı işlenmiş karakteri olan Ragnar Lodbrok gerçekten de dizide anlatıldığı kadar gerçek hayatta da efsaneleşmiş biri midir, bu yazımda sizler için bunu inceleyeceğim.

Öncelikle Ragnar Lodbrok’un doğum tarihi bilinmese de ölüm tarihinin 864-866 yılları arasına tekabül ettiği tahmin edilmektedir. Kendisi bir Viking savaşçısı olmasının yanısıra aynı zamanda bir kraldır. Yaşamı boyunca ve ölümünün ardından birçok efsaneye konu olan Ragnar, başarılı bir Viking Savaşçısı olarak anılmaktadır. Bunların yanında başarılı da bir komutan olan Ragnar, zaferle biten birçok sefere komutanlık etmiştir. Dönemin Fransa ve İngiltere içlerine seferler düzenlemiş olan komutan bu konuda da halkına öncülük etmiştir. Bunun yanında krallık döneminde hem Danimarka hem de İsveç’e hükmetmiş olan Ragnar, krallığını geniş topraklara yaymayı başarmıştır. Odin’in soyundan geldiğini söyleyen kral aynı zamanda ünlü kadın savaşçılar Lagertha ve Aslaug ile evlenmiştir. Çeşitli efsanelerde ise oğulları başarılı savaşçılar Ivar ve Björn’ün şöhretinin gerisinde kalacağı korkusunun olduğu yazılır.

Ragnar’ın bu kadar meşhur olmasının temel sebebi yaptığı seferler ve bu seferlerdeki başarılarıdır. Her ne kadar bu seferlerle meşhur olsa da Ragnar hakkında söylenen ve kabul edilen tek bir tarihi kaynak yoktur. Efsaneler kulaktan kulağa dolaşmış ve birçok farklı hale bürünmüştür. Yine bu çeşitli efsanelerden birine göre Ragnar, özellikle Fransa’ya saldırmakla ün yapmış bir komutandır. Saldırıdaki en önemli taktiği ise kentteki tüm savaşçıların kilisede ayinde olduğu pazar günlerini saldırı için seçmesidir. Bu saldırıların ardından ise genellikle yüklü bir kefalet sonrasında kurbanlarını serbest bırakır, aynı yere sürekli olarak yeniden saldırarak zenginlikleri talan ederdi.

Özellikle Fransa’ya olan akınlarından biri, Normanlar ve Normandiya’nın ortaya çıkışı şu şekilde anlatılmaktadır: “845 yılında Ragnar güneye doğru yola çıkar. 120 gemi ve yaklaşık 5 bin Viking savaşçısıyla Sen Nehri’nden başlayarak Karolenj İmparatorluğu’nun Fransa Krallığı içindeki batı sahillerini yağmalar. Fransa’nın içlerine giren Vikingler Paris’i ele geçirir. Fransa kralı Dazlak Karl, Ragnar’a şehre zarar vermemesi için yüklü bir danegeld fidye ücreti öder. İlginç bir şekilde, sefere katılan çok sayıda Viking savaşçısının yolculuk sırasında, Ragnar’ın da seferden hemen sonra öldüğü aktarılmaktadır. Paris’ten sonra Vikingler Fransa’nın diğer bölgelerine doğru ilerlemiş ve Franklar tarafından uzun süre topraklardan atılamamışlardır. Sonraki dönemde Vikingler Rouen şehrini yerle bir edeceklerdir. Bölgeye yerleşen Vikinglere kuzeyliler anlamında Nordmenn, Northmen, Norsemen denecektir. Tarihteki Normanlar buradan gelmektedir, yerleştikleri bölgeye de Normandiya denilmiştir.”

Her ne kadar Fransa’yla ilgili efsaneler Ragnar adına çok olumlu olsa da, İngiltere konusunda aynısını söylemek pek mümkün gözükmemektedir. Öyle ki Ragnar’ın Northumbria kralı Ælla’nın ve dehşet biçimde öldürülmesi, kendi topraklarından uzak ve ıssız bir ölüm yaşamasına sebep olmuştur. Konu hakkında tüm kaynaklar Ragnar Lodbrok’un İngiltere’de öldüğü konusunda hemfikirdir. Ragnar’ın hangi koşullarda Northumbria kralı Ælla’nın eline düştüğü ise bilinmemektedir. Ragnar’ın ölüm tarihi 840 veya 865 olarak verilir. İlk tarih efsanelerle eşgüdümlü olsa da 865 tarihi Ragnar’ın oğulları tarafından babalarının intikamını almak için aynı yıl düzenledikleri seferle örtüşmektedir.

Ragnar’ın ölümü hakkında bir diğer efsane de ölümü esnasında bir şarkı söylemesidir. Söz konusu şarkı “Odin’in benim için şölen masasını hazırladığını bilmek çok güzel. Yakında kıvrık boynuzlardan şarap içeceğiz. Odin’in Valhalla’sına gelen bir savaşçı şikâyet etmez. Onun yanına ağzımda korku sözleriyle girmeyeceğim. Æsir beni karşılayacak. Ölüm yas olmadan gelecek. Ben de gitmek için sabırsızlanıyorum. Æsir artık beni eve götür, Odin’in gönderdiği Valkürler. Æsir ile onur duyarak içkimizi yudumlayalım. Ömrümün günleri sona eriyor. Ölürken gülüyorum.” Sözlerine sahiptir. Ayrıca 12. yüzyıl İskoçya kaynaklı olan Krákumál adlı şiirde de Ragnar’ın son anları anlatılır.

Ragnar’ın ölümünden sonra ise halkına ve tarihe olan etkisi bitmemiştir. Babalarının ölüm haberini aldıklarında Ragnar’ın oğullarının davranışlarına dair çeşitli efsaneler bulunsa da bilinen gerçek Ivar’ın İngiltere’ye giderek toprakları yağmaladığı ve kral Ælla’yı muharebede yenerek esir aldığıdır. Çok azap verici bir işkence olan Blodørn ile öldürülür. Büyük bir orduyla ilerleyen Vikingler Bardney, Croyland ve Medeshampstede manastırlarına saldırır ve buradaki rahipleri öldürürler. Sefer sırasında Doğu Anglia Kralı Edmund yakalanır ve öldürülür. Bu çarpışmalar Büyük Alfred dönemindeki Anglosaksonlar ile Vikingler arasındaki savaşların başlangıcı sayılır.

Ragnar’ın Fransa içlerine düzenlediği seferler Vikinglerde gelenek hâline gelmiş, topraklarını Vikinglere karşı korumak için Hristiyan olmayı kabul eden Vikinglere toprak vererek korunma sağlama siyaseti Franklarla başlamıştır. Normandiya’da hüküm sürecek olan Rollo bu savaşçıların ilkidir. Loðbrók ailesi Norveç (Ragnarsson hanedanı), İsveç (Luftheason hanedanı) Danimarka (Sigurdson hanedanı) gibi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Yazılan, duyulan, yayılan efsanelerin belki de yarısı bile etmeyecek bu kısa hikayeler bile Ragnar Lodbrok’un savaşçılığı, liderliği, krallığı anlaşılabilmektedir. Hem İskandinav tarihi hem de dünya tarihi açısından yerini belli eden bir lider olan Ragnar, neden bir efsane olduğunu ise hayatına ufak bir göz atan herkese kanıtlamaktadır. Kendi adının yaşaması ve ebedi olması için birçok şey yapmış olan Ragnar’ın soyu da bu yıkım, savaş ve seferlere devam etmiş, ve babalarının izinden gitmişlerdir. Takdir edilmesi gereken bir diğer husus ise diziyi izlemiş olanların tahmin edebileceği üzere anlatılan efsaneler ve tarihi dökümanlar ile Vikings dizisinin yakınlığı konusudur. Bu konu alelade bir konu olmamakla beraber, tarihi doğru yansıtabilmek, doğruya doğru yanlışa yanlış diyebilmek büyük önem arz etmektedir. Sadece Ragnar için değil, yurtdışında yapılmış çoğu yapımda tarihi karakterlerin gerçeğe en yakın halinin işlenmeye çalışılması da umuyoruz ki Türk dizi sektörüne de yol gösterecektir.

Tarihte yerini almış komutan, lider, savaşçı, kimine göre doğru kimine göre yanlış biri olan Ragnar Lodbrok, efsaneleşmiş ve bu efsane statüsünü hak etmiş bir tarihi kişiliktir.