Medici ailesini anlattığım serimin son yazısı olan bu yazıda, ailenin serüvenine geçmeden önce İtalya ve çevre ülkelerdeki mevcut durumu kısaca incelemek isterim.
Bir önceki yazımızın odak karakteri Lorenzo de Medici ölmeden yaklaşık 3 yıl önce -1489 yılında- Papa 8. Innocentius, İspanyol kökenli Napoli Kralı 1. Ferdinand’ın aleyhinde görüşmeler yapıyordu. En önemli hamlesi, Fransa Kralı 8. Charles’a Napoli’yi vadetmek, onu Napoli’yi işgal etmesi için teşvik etmek oldu. Kurduğu büyük ordu için Fransa kaynaklarını fazlasıyla kullanmış olan Charles, birçok farklı faktörün de etkisiyle İtalya seferine hazırlanıyordu. İlerleyen yıllarda -1494 yılında- bu hususta Charles’ı destekleyen tek taraf papalık değildi, önceki yazıdan da ismini hatırlayacağınız Milano Dükü Ludovico Sforza da Charles’ı destekliyordu. Peki bir İtalyan dük neden bu Fransız kralını, İtalya toprakları aleyhine destekliyor diye sorabilirsiniz. Biliyoruz ki bu yıllarda henüz İtalyan birliği sağlanmamıştı ve bu şehir devletleri hem rekabet hem de zaman zaman savaş içerisindeydiler. Üstelik Napoli Kralı İspanyol kökenliydi ve en önemlisi ise Ludovico’nun Milano egemenliği için kişisel mücadelesiydi. Ludovico’nun Milano’daki egemenliği daha çok naipliğe dayanıyordu. Tahtın yasal varisi yeğeni Gian Galeazzo idi.
1492’de Gian Galeazzo’nun eşi ve aynı zamanda az önce bahsettiğimiz Napoli Kralı Ferdinand’ın torunu Isabella, bu hususta Ferdinand’ın yardımını ve desteğini talep etti. Sforza’ya Napoli’den uyarılar gelmeye başlasa da elbette bu uyarıları dikkate almayacak ve yönetimi yeğenine bırakmayacak olan Sforza, bir yandan Napoli ile olası bir savaştan da çekiniyordu. İşte bu sebeple Napoli’yi işgal yolunda Charles’ı desteklemesi için yeterince sebebi vardı. Böylece 8. Charles Napoli seferine çıktı.
Şimdilik bu konuya kısa bir ara verip tekrardan esas konumuza, Medici ailesine gelelim. Lorenzo öldükten sonra Medici bankasının ve ailesinin yönetiminin başına oğlu Piero geçmiştir. Bu dönemde Floransa yönetiminde Medici’nin etkin veya baskın olduğunu söylemek güç. Çünkü önceki yazıdan hatırlayacağınız keşiş Girolamo Savonarola Floransa halkı üzerinde büyük etki kurmuştu ve halkı genel anlamda Medici’ye düşman yapmıştı. Üstelik artık durumu kurnazca kendi lehine çevirebilecek bir lider, Lorenzo yoktu. Piero’nun yönetimi hem kendi becerilerinden hem de dönem koşullarından dolayı oldukça zayıftı. Medici, oğlunu seçememişti ancak gelinlerini iyi seçmişlerdi. Piero’nun annesi Clarice’nin ailesinden olan Orsini ailesinden Alfonsina, zeki ve inatçı bir kadındı. Yazımızın devamında tekrar karşımıza çıkacak.
Floransa’da durum buyken Fransa’dan gelen büyük bir ordu vardı. Napoli yolu üzerinde, Milano ile destek hattını kesmeyecek şekilde ordu, Toskana’da kamp kurdu ve Floransa’ya elçiler göndererek Piero’nun da desteğini istedi. Piero’nun cevabı, Floransa’nın tarafsız kalacağı yönündeydi. Charles bu cevaptan tabii ki memnun değildi ve Toskana’yı da işgal etmeye niyetliydi hatta bazı kalelere saldırıp yağmalayarak buna başlamıştı. Piero bir direniş oluşturmak istese de Savonarola etkisindeki Floransa’dan bir destek göremedi. Hatta kuzenleri Lorenzo ve Giovanni dahi Charles ile ittifak kurdular ve orduya fon sağlayacaklarını taahhüt ettiler.
Piero destek toplamada başarısız olduktan sonra Signoria’nın (Konsey) danışmanlığı olmaksızın Charles’ın kapısına gitti ve dostluğunu kazanmayı denedi. Bu süreçte birçok taviz verildi. Floransa’ya döndüğünde ise halk Medici’ye karşı hala ve hatta daha fazla öfkeliydi. Medici ailesi bu dönüşün ertesinde Floransa’dan sürüldü. Ailenin konakladığı saray yağmalandı. Sürgün edildikten sonra Piero ve ailesi daha önce büyük büyük dedesinin de sürgünde gitmiş olduğu Venedik’e gitti. Buraya 8. Charles’ın devlet insanlarından olan diplomat Philippe de Commines’in yardımıyla kaçabildiler. Lorenzo de Medici tarafından toplanan Medici mücevherlerini satarak yaşadılar. Piero, defalarca Floransa’daki işleri ve konumunu eski durumuna getirmeye çalıştı. Ancak bunu başaramadı.
1503’te Fransızlar ve İspanyollar, İtalya’da Napoli Krallığı için mücadelelerine devam ederken, Piero’nun, (müttefiki olduğu) Fransızların kaybettiği Garigliano Savaşı’nın ardından kaçmaya çalışırken Garigliano Nehri’nde boğulduğu söylenir. Monte Cassino Manastırı’na gömülmüştür.
Piero öldükten dört yıl sonra 1507’de eşi Alfonsina, kısa süre için Floransa’ya döndü. Orada bulunduğu süre içinde çeyiz olarak getirdiği malları ve parayı topladığı ve kızı Clarice için uygun bir eş baktığı bilinir. Alfonsina birçok Floransalı tarafından iyi karşılandı. Böylece Medici ailesinin bütünüyle dönüşü için destek toplamaya çalıştı. Bu girişim başarılı olmuş olacak ki Piero ve Alfonsina’nın kızı Clarice, 1508’de Filippo Strozzi ile nişanlandı. 1512’de Medici sürgünü bitti.
1513’te Lorenzo’nun küçük oğlu Giovanni, 10. Leo adıyla papa oldu. Bu gelişme, ailenin gücü adına oldukça olumluydu. Alfonsina, damadı Filippo’nun Vatikan hesaplarının başına geçmesi için oldukça uğraş verdi. Lobicilik faaliyetleri sonuç verdi ve Filippo Strozzi, Vatikan hazinesi hesaplarından sorumlu hale geldi. Zamanla aile eski gücüne kavuşmaya bir adım daha yaklaşıyordu. Ailenin başında Alfonsina’nın kendisinin etkisindeki oğlu Lorenzo vardı. Lorenzo, Auvergne Kontu’nun kızı Madeleine de La Tour d’Auvergne (Fransız) ile evlendirildi. Böylece aileye yine soylu bir kol eklenmişti. Bu evlilikten doğan çocuk, Catherine de Medici, gelecekte tarihte Protestanlara karşı zalimliği ile anılan Fransa Kraliçesi olacaktı. Catherine’in hem trajedi hem güç içeren ilginç bir yaşam hikayesi vardır. Ancak bu yazıda onun hayatına odaklanamayacağım. Lorenzo’nun bir de gayrimeşru oğlu vardı: Alessandro. Bu çocuk resmi olarak Medici ailesi tarafından tanınacak ve büyüdüğünde ailenin başına geçecekti. Catherine doğduktan yaklaşık bir ay sonra babası Lorenzo öldü.
1532 yılında Alessandro, Floransa’nın ilk dükü oldu ve dolayısıyla ailede bu sıfatı taşıyan ilk yöneticiydi. Alessandro, çocukluk yıllarını ailenin artık yaşlanmış olan üyeleri, Papa 10. Leo ve geleceğin papası o zamanın kardinali Giulio de Medici himayesinde iyi bir eğitim alarak geçirdi. Alessandro, ”İl Moro” lakabıyla anılıyordu. Karanlık, kara gibi anlamlara gelen bu sıfatı ten renginden dolayı aldığını biliyoruz. Gayrimeşru olan bu çocuğun, Afrika kökenli bir hizmetkarın çocuğu olduğu tahmin ediliyor. Alessandro’nun Floransa Dükü olması ile Floransa’da 200 yıllık Medici monarşisi başlamıştır. Ancak Alessandro, şu ana kadar incelemiş olduğumuz ana soy bağının son yöneticisiydi. 1536’da Kutsal Roma İmparatoru Charles’ın kızı Margaret ile evlendi. 1537’de Alessandro’nun yakın arkadaşı ve kuzeni olan Lorenzino de Medici tarafından suikasta uğradı ve böylece henüz 26 yaşındayken ailenin ve şehrin ilk dükü öldü.
Yıllar sonra suikast konusundaki itiraflarına gelen tepkiler üstüne Lorenzino, Venedik’e kaçmak zorunda kaldı. Burada -1548 yılında- İmparator Charles’ın emri üzerine bulunup öldürüldü.
Burada ana soyun yönetimi son buldu. Artık soy ağacının diğer bir alt dalından gelmekte olan Cosimo, 1. Cosimo de Medici olarak ailenin ve şehrin başına geçmişti ve Floransa’nın 2. Dükü olmuştu. Cosimo’nun annesi, Muhteşem Lorenzo ve Clarice Orsini’nin en büyük kızlarının kızı olan, Maria Salviati’dir.
Medici bankasının faaliyetleri, ailenin ana soyunun etkin olduğu dönemle sınırlı kaldı. Yani Muhteşem Lorenzo’nun oğlu Piero de Medici son bankerdi. Aile çalkantılı dönemler sonucunda yine Floransa yönetiminde etkindi ancak her ne kadar dük sıfatını da alsalar, kraliyet aileleri ile akrabalık da kursalar bence eski görkemlerine bir daha kavuşamadılar. Sanatı, klasik düşünceyi, felsefeyi ve bilimi Floransa’ya armağan eden, istihdam sağlayan, halk onları sevdiği için yönetebilen, Avrupa’nın dört bir yanında bankacılık faaliyeti olan Medici değildiler artık. Floransa’nın taçsız krallarının yerini grandükler almıştı.
Not: Görseldeki Davut heykeli, 1440’lı yıllarda Cosimo de Medici tarafından (ilk yazımızdaki) sipariş edilmiş ve Donatello tarafından yapılmıştır. Golyat karşısında aldığı zaferi sahneler.
Kapak Görseli: “Davut Heykeli – Donatello, Michelangelo Ve Bernini | Tarihli Sanat”. 2017. Tarihli Sanat. https://www.tarihlisanat.com/davut-heykeli/.
