Giriş
İnsanlar yaşamları boyunca çeşitli zorluklarla karşı karşıya gelirler. Bunlar; hastalık, sevilen birinin kaybı, taciz, zorbalık, iş kaybı veya finansal istikrarın sağlanamaması gibi kişisel krizler olabilirken çevresel birtakım krizler de olabilir. Örneğin, terör saldırıları, toplu katliamlar, doğal afetler, küresel bir salgın veya savaş gibi. İnsanlar bu ve benzeri zorlu yaşam deneyimleriyle başa çıkmayı öğrenmek zorundadır. Tam bu noktada “psikolojik sağlamlık” kavramını hayatlarımız entegre etme ihtiyacı doğar.
Psikolojik Sağlamlık Nedir?
Psikolojik sağlamlık veya psikolojik dayanıklılık, zor deneyimlerle ve önceden bilemediğimiz zorlayıcı olaylarla baş edebilme, uyum sağlayabilme, esneklik kullanabilme ve ilerleyebilme; zorlayıcı bir stres faktörü karşısında, olumsuz duygusal tecrübelere karşı kendini toparlayabilme ve iyileştirme gücü şeklinde tanımlanır. Psikolojik sağlamlık dinamik bir süreçtir. Yani kişinin bireysel tutumları ve çevresel tutumların etkileşimiyle değişen ve gelişen bir süreçtir. Bu bilgilerin ışığında biz bu süreci aynı zamanda, duygusal dayanıklılığı içeren ve zamanla gelişen bir çeşit stresle baş etme yöntemi olarak da tanımlayabiliriz.
Diğer Sağlamlık Türleri Nelerdir?
Tüm bu sağlamlık/dayanıklılık çeşitlerini hayatımıza kazandırabilir ve geliştirebilirsek karşılaşabileceğimiz hayat zorlukları karşısında daha güçlü durabilir ve mücadele edebiliriz.
Psikolojik Olarak Sağlam Kişilerin Özellikleri Nelerdir?
Genellikle psikolojik dayanıklılığı olan kişilerin yapılan çalışmalarda sosyal destek mekanizmalarının kuvvetli olduğu, problem çözme becerilerinin gelişmiş olduğu, iyimser oldukları ve başa çıkma stratejilerini geliştirme becerilerine sahip oldukları saptanmıştır. Psikolojik olarak sağlam insanların ayrıca iyi iletişim becerisi, iç kontrol odağı, yüksek duygusal zeka, duyguları etkin bir şekilde yönetme, benliği ve yetenekleri hakkında olumlu görüşlere sahip olma, gerçekçi planlar yapma ve bunlara bağlı kalma gibi özelliklere eğilimi olduğu bilinmektedir.
Nasıl Psikolojik Olarak Daha Sağlam Hale Gelebiliriz?
Bu durum insanların kendi içlerinde geliştirebilecekleri bir süreçtir. Öncelikle olumsuz düşünceleri yeniden çerçevelendirmek gerekir. Dayanıklı insanlar, olumsuz durumlara gerçekçi bir şekilde bakabilirler. Değiştirilemeyecek şeyler üzerinde kara kara düşünmeye odaklanmazlar. Zorlukları aşılmaz olarak görmek yerine, sorunu çözmenin ve yardımcı olacak değişikler yapmanın yollarını ararlar. Bu noktada biz de olumlu şeylere odaklanırsak olumsuz bir zihniyetten kurtulmak için harika bir yol geliştirmiş olacağızdır. Zorluklar hakkında daha olumlu ve umut verici şekillerde düşünmek, olumsuz duygular döngüsünde sıkışıp kalmak yerine, bu olayları meydan okuma ve yeni beceriler geliştirme fırsatı olarak da görmemizi sağlayacaktır.
Bir diğer eklememiz gereken şey destek gözetmek olabilir. Hayatın zorlukları hakkında konuşmak onları uzaklaştırmaz ancak destekleyici bir arkadaş veya sevilen biriyle paylaşmak, insanların direnç gelişimini destekleyebilir. Bir şeyleri başkalarıyla tartışmak, insanların karşılaştıkları zorluklar hakkında fikir edinmelerine ve hatta bunları yönetmek için yeni fikirler bulmalarına da yardımcı olabilir.
Kontrolümüzde olan şeylere odaklanmak diğer yardımcı yöntem olabilir. Bir kriz veya sorunla karşı karşıya kaldığımızda, kontrolümüzün çok ötesindeymiş gibi hissettirebilir. Burada durumdan şikayet etmek, zamanda geriye gitmeyi dilemek yerine doğrudan etkileyebileceğimiz şeylere odaklanmak faydalı olabilir. Durum vahim görünse bile, gerçekçi adımlar atmak durumu iyileştirmeye yardımcı olabilir. Adımlar ne kadar küçük olursa olsun, kontrol ve dayanıklılık duygumuzu geliştirebilir.
Son olarak stres yönetimi de etkili bir yöntemdir. Sağlıklı stres yönetimi alışkanlıkları oluşturmak, genel dayanıklılığı artırmanın başarılı bir yoludur. Bu alışkanlıklar, yeterince uyumak ve egzersiz yapmak gibi genel sağlığa yardımcı davranışların yanı sıra stres anlarında yapılacak belirli eylemleri içerebilir. Örneğin, bilişsel yeniden yapılandırma, diyafram nefes egzersizleri, aşamalı kas gevşemesi gibi. Ayrıca stres seviyelerini kontrol altında tutmakta zorlananlar için bir terapist desteği almak da oldukça faydalı olacaktır.
Tüm bunlardan anlaşılacağı üzere, bazı insanlar doğal olarak dirençli olma eğiliminde olsalar da bu aynı zamanda güçlendirilebilen bir beceridir. Durumlara daha olumlu bir pencereden bakabilmek, başkalarından destek almak, neyin kontrol edilebileceğine odaklanmak ve iyi stres yönetimi becerileri yararlı stratejilerdir. Burada unutmamamız gereken en önemli şey de dirençli insanlar bile zaman zaman yardıma ihtiyaç duyabilir ve zaten dirençli olmanın bir parçası da ne zaman destek ve yardım isteneceğini bilmektir.
Kaynakça
1- https://www.everydayhealth.com/wellness/resilience/
2-https://www.verywellmind.com/what-is-resilience-2795059#toc-how-to-become-more-resilient
-Burçin SEVER
