Rapor, sıcaklıkların 1,5˚C’den fazla artması ve bunun aşırı hava koşullarının yaygınlaşmasına yol açması konusunda uyarıyor.
İklim bilimcileri, insan faaliyetlerinin Dünya’nın iklimini binlerce veya yüz binlerce yılda “benzeri görülmemiş” boyutlarda değiştirdiğini ve bazı değişikliklerin artık kaçınılmaz ve “geri döndürülemez” olduğu konusunda uyardı.
20 yıl içerisinde ortalama hava sıcaklıklarının sanayi öncesi seviyelerin 1,5 derece üstüne çıkacak olması, 2015’te imzalanan Paris İklim Anlaşması’nın amacına ulaşamamasıyla beraber hava koşullarının aşırılaşması ve beraberinde yıkıcı bir etki ortaya koyması bekleniyor.
İklim biliminde dünyanın önde gelen otoritesi olan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’ne göre, önümüzdeki on yılda yalnızca sera gazlarında hızlı ve ciddi azalmalar bu tür bir iklim krizinin önüne geçebilir. Aksi takdirde, 1 derecelik artışın her bir noktasında kriz hızlanacaktır.
1988’den sonra her 8 yılda bir yayınlanan, iklim bilimi konusunda yüzlerce uzmanın ve hakemli dergilerin kapsamlı çalışmalarını içeren IPCC raporunun 6.sı geçtiğimiz Pazartesi (9 Ağustos) yayınlandı. İklim değişikliğinin fiziksel temeli hakkında bugüne kadar bilinen tüm bilgisini temsil eden raporda; yükselen deniz seviyesi, eriyen buzullar, sıcak hava dalgaları, seller ve kuraklığı içeren iklim krizinin müsebbibinin kesin surette insan faaliyetleri olduğu belirtildi. Dünya liderleri, bu çarpıcı bulguların acilen küresel ekonomiyi düşük karbon temelinde yeni politikalar üretmeye zorlaması gerektiğini söyledi. 197 ülkeden hükümetlerin önümüzdeki Kasım ayında Glasgow’da “Cop26” adlı BM iklim görüşmelerinde buluşması planlanıyor.
Her ülkeden, Paris İklim Anlaşması’nın amacı ve IPCC’nin vurguladığı hedeflerle, sera gazı emisyonlarının küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerinden en fazla 1,5˚C üstünde olacak şekilde sınırlayacak yeni planlarla gelinmesi istendi.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres uyardı: “Bu (IPCC raporu) insanlık için bir kırmızı koddur. Çanlar sağır edici bir biçimde çalıyor ve ortadaki kanıtlar reddedilemez: fosil yakıtların yakılmasıyla ve ormanların bir bir yok edilmesiyle ortaya çıkan sera gazı emisyonları dünyamızı boğuyor ve milyarlarca insanı doğrudan doğruya riske atıyor.” Yeni kömür santrallerine, fosil yakıt arama-geliştirme faaliyetlerine son verilmesi ve hükümetlerin, sermayedarların ve işletmelerin düşük karbonlu bir gelecek için tüm çabalarını ortaya koyması için çağrıda bulundu. “Bu rapor, gezegenimizi yok edecek olan fosil yakıtları ve kömür için nihai bir son olarak nitelendirilmelidir” dedi.
Birleşik Krallık Başbakanı ve aynı zamanda Cop26’nın ev sahiplerinden olan Boris Johnson “Bu çarpıcı rapordan anlaşılacağı üzere önümüzdeki 10 yıl gezegenimizin geleceğini güvence altına almak için çok önemli olacağı açık… Umarım bugünkü rapor, Kasım’da yapacağımız toplantıdan önce harekete geçmek için bir uyarı ikazı olur.”
Joe Biden’ın iklim için atadığı özel delegesi John Kerry “IPCC raporu mevcut durumun aciliyetinin altını çiziyor. Tüm dünya henüz şansımız varken küresel ısınmayı 1,5˚C ile sınırlandırmak için bir araya gelmeli. Glasgow bu krizde bir dönüm noktası olmalı.”
Sıcaklıklar 1850 ile 1900 arasındaki periyottan bu yana 1,1˚C artmış durumda fakat IPCC’ye göre 1,5˚C ile sınırlandırabilmek hâlâ mümkün. Her ne kadar bu sonuç ekstrem sıcak hava dalgalarına, daha yıkıcı fırtınalara, kuraklığa ve sellere sebep olacaksa da 2˚C’lik bir sıcaklık artışında yaşanacaklardan çok daha düşük seviyelerde seyredecek. Reading Üniversitesi’nde iklim bilimi profesörü ve aynı zamanda bir IPCC yazarı olan Richard Allan da sıcaklık artışının her seviyesinin yıkıcı olacağını söyledi.
Sivil toplum kuruluşları, hükümetlerin bir an önce eyleme geçmesi için baskı yapıyor. Greenpace Birleşik Krallık lideri Doug Parr: “Bu, iklim konusunda bilim adamları tarafından uyarılan ilk liderler değil ama onları görmezden gelmeyi göze alabilecek son liderler. Son aylarda dünyanın birçok bölgesinde yüksek sıcaklıklar yaşatan ve sular altında bırakan iklim felaketlerinin etkisi ve yoğunluğu geçmişte alınması gereken fakat alınmayan önlemlerin bir sonucudur. Dünya liderleri bu uyarıları nihayet dikkate alıp eyleme geçmezlerse işler çok daha kötüye gidecektir.” WWF baş danışmanı Stephen Cornelius ise şunları ekledi: “Bu, harekete geçmezsek bizi bekleyen belirsiz geleceğin somut bir değerlendirmesidir. Dünya geri dönülemez bir hasarın eşiğindeyken tehlikeleri sınırlandırabilecek bir derecenin her bir seviyesi önemlidir.”
Dünya küresel ısınmayı 1,5˚C’de sınırlandırabilse bile, ısınmanın bazı uzun dönem etkileri çoktan kaçınılamaz ve geri döndürülemez bir biçimde yola çıktı. Bunların arasında deniz seviyelerinin yükselmesi, kutup buzullarının erimesi, ısınma ve okyanusun asidikleşmesi gibi etkiler var. IPCC bilim adamlarına göre emisyondaki azalmalar iklim krizinin kötüye gitmesini engelleyebilir fakat maalesef geçmişteki ılımlı hava koşullarına döndüremez. Reading Üniversitesi’nde iklim bilimi profesörü ve aynı zamanda IPCC baş yazarı olan Ed Hawkins ise “ Hâlihazırda, daha sık ve ekstrem olarak gerçekleşen hava olayları ile bu iklim değişikliğini tecrübe ediyoruz ve etkilerin geri dönüşü yok” dedi. Londra Imperial College Grantham Enstitüsü araştırma direktörü ve IPCC baş yazarı Joeri Rogelj, bu raporun IPCC’den gelen son rapor olacağını ve 1,5˚C hedefinin altında kalmak için hâlâ zaman olduğunu söyledi ve ekledi: “Bu rapor, 1,5˚C’nin ne kadar altında kalabilirsek ancak o kadar arzu edilen bir iklimde yaşayacağımızı, yalnızca önümüzdeki on yılda emisyonları kesersek 1,5˚C altında kalabileceğimizi gösteriyor. Eğer emisyonları bu on yılın sonunda yayınlanacak olan IPCC raporuna kadar kesmeyi başaramazsak 1,5˚C söz konusu bile olmayacak.”
Gelecek yıl, bu raporun diğer ikinci ve üçüncü bölümü yayınlanacak. İkinci bölüm iklim krizinin etkilerine odaklanırken üçüncü bölüm ise potansiyel çözümler üzerinde duracak. Bilim insanlarını video konferans yoluyla iş birliği yapmaya zorlayan ve raporun yayınlanmasını birkaç ay geciktiren Covid-19 yüzünden rapor üzerine yapılan bazı çalışmalar aksadı.
9 Ağustos 2021’de The Guardian’da “Major climate changes inevitable and irreversible – IPCC’s starkest warning yet” başlığıyla Fiona Harvey tarafından yayınlanan yazının mümkün olduğunca metne sadık kalınarak yapılmış çevirisidir. Yazının orijinal haline buradan ulaşabilirsiniz.
