Gettolardan Gelen Bir İsyan Ateşi: Hip-Hop Kültürü Ve Rap Müziğin Tarihi

/ / TARİH
Bir Başkaldırı Kültürü: Hip-Hop’un Doğuşu

Hip-hop kültürünün yaratıcıları, 1970’li yılların ABD gettolarında yaşayan Afroamerikanlardır. Bu gettolar, toplum tarafından dışlanmış insanların yaşadıkları yerlerdir. ABD’de kendi fildişi kulesini yaratmış olan beyaz orta sınıf insanların adım bile atmak istemeyecekleri yerlerdir gettolar. İşte bu gettolarda kendine yaşam bulan hip-hop kültürünün 4 temel ögesi; rap müzik, grafiti, DJ’lik ve break dans şeklindedir.

Hip-hop kültürünün meydana gelmesindeki en önemli etkenlerden biri de ABD’de yaşanan Afroamerikan ayrımcılığıdır. ABD’de ten renginiz siyah ve bir de şehrin getto diye nitelendirilen kenar mahallelerinde yaşıyorsanız, hukukun dillerden düşürmediği ‘eşitlik’ kavramının boş bir hayalden ibaret olduğunu bilirsiniz. İşte hip-hop, eşitsizliğin ve ayrımcılığın had safhada olduğu Amerikan gettolarında, bir isyan kültürü olarak hayat bulmuştur kendine. O dönem, New York’un gettolarında olan Bronx’ta yaşanan yangınlar, sadece bu kenar mahalle ile sınırlı kalmayacak, tüm dünyayı kasıp kavuracaktır artık.

Hip-hop kültürü, insanlar arasında çok kısa sürede kabul görmüş, bir anda dünyanın her yerinde kendine yer bulmuştur. Çünkü eşitsizlik ve adaletsizlik, yoksulluk ve sefalet sadece Amerikan gettolarının değil tüm insanlığın problemleridir. İşte böylece, hip-hop kültürünün içinde barındırdığı o isyan ruhu, dünyanın her yerinde kendini dışlanmış olarak hissedenleri etkilemiştir. Onlar da yaşadıklarını hip-hop ile ifade etmeye başlamıştır.

Kool Herc, Afrika Bambaataa ve Grandmaster Flash, hip-hop kültürünün kurucu isimleri olarak nitelendirilir. Bu isimlerden Kool Herc’e ayrı bir parantez açmak gerekir. Kool Herc, ilk hip-hop partilerini veren kişidir. 70’lerin ABD’sinde disko kültürü hâkimdi. Pahalı arabalar, gösterişli kostümler ve daha pek çok abartılı şey barındırıyordu bu kültür. Yukarılarda da bahsettiğimiz gibi Amerikan gettolarında ise sefalet hâkimdi. Bu gettolardan birinde yaşayan Kool Herc, haliyle diskodan pek haz etmiyordu. Kendi müzik tarzını yaratmaya başladı Herc. Verdiği partilerde daha önce duyulmamış, radyolarda hiç çalınmamış funk müziklerini çalıyordu. Ayrıca Herc, bu parçaları çalarken özel bir şey de yapmaktaydı. Parçalardaki sadece davul ya da davul bas dışında bütün enstürmanların sustuğu bir an, kısa aralar bulunmaktadır. Herc bu araları yakalayıp uzatıyordu.

Görsel 1: DJ Kool Herc (sağda) ve DJ TonyTone (solda), 1973.

Herc’ün partileri, yaptığı sıra dışı müzik insanlar tarafından giderek kabul görmeye başladı ve hip-hop kültürünün yayılmasında büyük rol oynadı. Bu yüzden Herc, pek çok kişi tarafından hip-hopun yaratıcılarından biri olarak kabul edilmektedir. Belirtmek gerekir ki yine aynı dönemde New York sokaklarında, metro istasyonlarında ilk örnekleri ünlü grafiti sanatçıları Taki, Super Kool ve Lee tarafından yapılan grafiti örnekleri görülmeye başlamıştır.

Göç ettiği her kültürde hip-hop dışlanmışların, alt sınıfın ve kenara itilmişlerin ilgi odağı haline gelmiştir. Şimdi de hip-hop kültürünün 4 temel ögesini inceleyerek devam edelim.

Hip-Hop’un 4 Temel Alt Kültürü

1-Grafiti

Grafiti kelime anlamı olarak yazmak ve karalamak kelimelerinden türetilmiştir. Kamusal alanlara kazınmış veya sprey boyalar ile yapılmış olan yazılar veya çizimlerdir. Grafiti yapan kişilere writer (yazan, yazıcı) denilmektedir.

Görsel 2: Bronx yazılı bir grafiti örneği.

2-Break Dans

Break dance, hip hop kültüründen daha önce de var olan ancak bu kültürün etkisiyle büyüyen ve gelişen bir dans türüdür. Kelime anlamı olarak başlangıçta sokak dansı olarak bilinmektedir. Bu dans türünün ortaya çıkışına dair birden çok öykü bulunmaktadır. Bunlardan birine göre break dans, çetelerin bölgelerini belirlemek ve birbirlerine karşı gövde gösterisi yapmaları amacıyla ortaya çıkmıştır. Dans eden kişilerin birbirlerine karşı yaptıkları figürlerde kim daha karışık ve zorlu hareketler yapar ise o kazanmış olmaktadır.

Görsel 3: Break Dans yapan Amerikalı gençler, 80’li yıllar.

Break dansın ortaya çıkışına dair bir diğer öykünün ana karakteri ise Kool Herc’tür. Herc, yukarıda bahsettiğimiz gibi parçaların tamamen sustuğu aralarda yeni bir müzik yaratıyordu ve bu aralardaki ritme uygun şekilde dans eden gençler, break dansın temellerini oluşturdular. Break dans kelimesinin anlamı da buradan gelmektedir. İngilizce’de break, ara demektir. Herc’ün müzik aralarında yarattığı ritme eşlik ettikleri için bu insanlara ara dansçılar anlamına gelen break dansçılar denmiştir.

3-DJ’lik

DJ’in açılımı, Disc Jockey şeklindedir. DJ’likte ritimler arası geçiş, sözler için alt yapı oluşturmak gibi çeşitli faaliyetler bulunmaktadır. Çeşitli programlar ve plaklar kullanarak yapılan DJ’lik, hip-hop kültürünün temel taşlarındandır. Yapılan bestelerde ise temel alınan esas, ritimlerdir. Bunun detaylı incelemesi yapıldığı takdirde ise aslında Afrika Kıtasında bulunan yerli kabilelerin törenlerinde çalınan davulların ritimleri ile aynı olduğu görülmektedir.

Uzmanlık, emek ve çalışma gerektiren DJ’lik, günümüzde –özellikle de ülkemizde- influencerlerin para kazanmak amacıyla kullandıkları bir sıfat haline gelmiştir. Bu sanata dair hiçbir bilgisi olmayan insanlar, kendisine DJ demektedir. Böylece adeta Grandmaster Flash gibi, Kool Herc gibi bu sanatın yaratıcılarına hakaret edilmektedir.

Görsel 4: DJ Grandmaster Flash ve Furious Five.

4-İsyanın Müziği: Rapin Doğuşu Ve Genel Olarak Tarihi

Bu yazımda, hip-hop kültürünün 4 ana ögesinden biri olan rap müziğe, diğer kavramlardan daha detaylı bir yer ayırmak istiyorum. Rap müziğinin doğuşu ve genel olarak tarihini sizlere aktarmaya çalışacağım. Bu kısa bilgilendirmenin ardından yazımıza devam edelim.

Rap kelimesi, anlam olarak ‘‘ağır eleştiri’’ manasına gelmektedir. Ayrıca Rhytm And Poem (Ritim Ve Şiir) , Rhytmic African Poetry (Ritmik Afrika Şiiri) anlamlarını taşıdığı da iddia edilmektedir. Bu konuda tam bir uzlaşı bulunmamaktadır. Rap müzik, sözlerin ritimlere ayak uydurduğu bir müzik tarzıdır. İlk olarak ortaya bir beste konur, bu bestenin üzerine sözler yazılır. Rap müzik yapan kişilere de MC denmektedir.

Rap müzik, günümüzde dünya genelinde popülerleşerek asıl gayesinden sapsa da, aslında protestonun müziği, isyan ateşinin sesidir. Hip-hop kültürünün bir parçası olan rap, sefalet içinde hayatlarını idame ettiren insanların yaşadığı gettolarda kendine ruh bulmuştur. Amerikan kenar mahallelerinde yaşayan Afroamerikanlar, hayatın acımasızlığını ve gördükleri ayrımcılığı rap ile ifade etmiştir. Rap, onlar için bir nevi en legal protesto aracı hâline gelmiştir. Şimdi bu müziğin tarihçesine dair bir yolculuğa çıkalım sizlerle.

Rap, Hip-hop kültürünün bir parçası olarak 70’li yıllarda ortaya çıkmış bir müzik türüdür. Rap müziği ilk kimin başlattığını söylemek zordur. Lakin DJ Hollywood ismi, rapin ilk kralı olarak anılmaktadır. Yine daha önce belirttiğimiz gibi Afrika Bambaataa, Kool Herc ve Grandmaster Flash gibi isimler de hip-hop kültürünün ve rap müziğin kurucu babalarındandır. Bu isimler, ‘‘Old School’’ rapçiler olarak anılmaktadır. ‘‘Old School’’ rapçiler, bu müziği ilk defa icra eden kimselerdir. Türkiye’de rap, 90’larla beraber gelişim göstermeye başladığı için bu tabir daha çok Ceza, Sagopa Kajmer Fuat Ergin, Cartel, Islamic Force gibi isimler için kullanılmaktadır.

1979’da Sugarhill Gang’in ‘‘Rapper’s Delight’’ adlı eseri dünya radyolarında yayımlanan ilk rap müzik kaydıdır. O zamana kadar sadece elden ele dolaştırılabilen kasetlerle ve sokak atışmalarıyla devam ettirilen rap müzik, bu kaydın yayımlanması sonucu yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Sugarhill Gang grubu, Sugar Hill Records plak şirketini kuran yapımcı Sylvia Robinson tarafından bir araya getirilmiştir. Grup ve plak şirketi, adını Harlem’deki Sugar Hill mahallesinden almaktadır. Böylece yaklaşık 7 yıllık bir dönemin ardından rap, underground dünyanın kapılarını aralamış, sesini tüm dünyaya duyurmaya başlamıştır. Sugarhill Gang’in Rapper’s Delight parçasını, 1980 yılında çıkan ve ‘‘Grandmaster Flash and the Furious Five’’ imzalı “Freedom” izlemiştir. Grup esas çıkışını ise 1982 yılında “The Message” adlı single’ı ve aynı adı taşıyan ilk albüm ile gerçekleştirmiştir.

Görsel 5: Sugarhill Gang üyeleri.

İlerleyen yıllarda ABD’nin çeşitli yerlerinde farklı rap müzik kültürleri ortaya çıkmıştır. Bunlardan en bilineni ise East Coast ve West Coast kültürleridir. Yazımıza bu iki rap kültürünü sizlere tanıtarak ve aralarındaki mücadeleyi aktararak devam edelim.

İşler Kızışıyor: East Coast-West Coast Mücadelesi

Rap müziğin tarihçesini aktarıp East Coast (Doğu Yakası) ve West Coast (Batı Yakası) rap müzik kültürlerine, bunlar arasındaki mücadeleye değinmemek olmaz elbette. Bu iki rap kültürüne dair kısa bir tanımlama ile başlayalım.

Doğu Yakası hip hop müziği, 1970’li yıllarda New York ve çevresinde ortaya çıkmıştır. Basit kafiye düzeni üzerine değil daha çok lirik becerisi üzerine kurulmuş bir tarzdır. Bu rap tarzında vurgular agresif bir şekilde yapılmakta, müziğin sözlerinde karmaşık metaforlar, çok heceli tekerlemeler kullanılmaktadır. Konu olarak daha çok şiddet ve sosyal konuları baz almaktadır. East Coast rapçilerinin başında The Notorious B.I.G.(Biggie) gelir. Diğer önemli isimler; Jay-Z, DMX, Nas, 50 Cent, Method Man, Rakim şeklinde sıralanabilir.

Batı Yakası hip hop müziği ABD’nin batı bölgesinde doğmuştur. 1980’li yılların başlarında Kaliforniya’da temelleri atılmıştır. Gangsta rap ve G-funk ağırlıklıdır. Seks işçileri, para, silah, uyuşturucu kullanımı gibi konulardan bahseder. Hayat koşullarındaki eşitsizlikleri, yaşanmışlıkları ön plana çıkarır. NWA(Niggaz Wit Attitudes) grubu Batı Yakası müziğinin en bilinen isimlerindendir. NWA’nın ünlü isimleri Dr.Dre, Eazy-E ve Ice Cube’dur. Diğer önemli isimleri ise başta Tupac olmak üzere Ice-T, The D.O.C, Snop Dogg, Kendrick Lamar, The Game şeklinde sıralayabiliriz.

Şimdi, genel bilgilerimizi verdik. Gelelim bu iki müzik kültürü arasındaki kanlı ve şiddetli mücadelenin hikâyesine.

80’li yıllar, sakin geçmekteydi. Ara ara küçük çete savaşları yaşansa da hiçbir rap kültüründe rap müziği sahiplenme gibi bir gaye yoktu. Lakin 80’lerin sonuna doğru Batı Yakası, büyük bir atılım gerçekleştirdi. Ice-T’nin ‘‘6 in the Mornin’’ parçası, NWA’in ‘‘Straigh Outta Campton’’ albümü rap piyasasını deyim yerindeyse kasıp kavurdu. Batı Yakası, hem ABD hem de dünya genelinde adını giderek duyurmaya başladı. Bu gelişmelerin ardından Suge Knight, 1991 yılında Death Row adını verdiği bir plak şirketi kurarak bünyesine 2Pac, N.W.A, Ice Cube ve Snoop Dogg’u kattı. Artık Batı Yakası, üstünlüğünü bariz bir şekilde kabul ettirmiş oldu.

Görsel 6: NWA üyeleri.

Doğu Yakası bu duruma sessiz kalmayacaktır elbette. Bu yakada da bir prodüktör ismini duyurmaya başlar: Puff Daddy. Puff Daddy, Bad Boy Records prodüksiyon şirketini kurar. Craig Mack ve The Notorious B.I.G bu şirkete katılır. Artık East Coast-West Coast savaşlarının başlaması için her şey hazırdır…

Tupac, 1994 Kasım’ında tecavüz suçlaması nedeniyle yargılanmaya devam etmektedir. Dava sonucunun açıklanmasından bir gün önce New York’taki stüdyosunun önünde silahlı saldırıya uğrar ve kendisine 5 el silah sıkılır. Tupac bu olaydan dolayı eskiden dost olduğu, ardından ise azılı birer düşmana dönüştükleri The Notorious B.I.G’i (Biggie) suçlar. Saldırıdan sağ kurtulan Tupac, tecavüz davasından suçlu bulunur ve hapse girer. Tupac hapisteyken Biggie “Who Shot Ya?” adlı parçasını yayımlar. Bu parçada, açıkça Tupac’ı hedef alır. Şarkı rap dünyasında büyük yankı uyandırır.

Tupac, Suge Knight’ın kefaretini ödemesiyle hapisten çıkar. Hapisten çıktıktan sonra rap dünyasında adeta bir bomba etkisi yaratan ‘‘Hit ‘Em Up’’ adlı diss parçasını yayımlar. Bu parçada Biggie ve Doğu Yakasına karşı ağır eleştirilerde bulunur. Hatta bir cümlesinde, Biggie’nin eşiyle yattığını bile söyler.

7 Eylül 1996 tarihinde rap dünyasını yasa boğan bir olay yaşanır. Tupac ve Suge Knight, Cadillac marka araçlarında silahlı saldırıya uğrarlar. Bu saldırının ardından 6 gün komada kalan Tupac, 13 Eylül 1996 yılında, henüz 25 yaşında yaşamını kaybeder. East Coast- West Coast kavgasının bir diğer ucunda yer alan Biggie’nin sonu da pek farklı olmayacaktır. The Notorious B.I.G. 9 Mart 1997 yılında tıpkı Tupac gibi bir silahlı saldırı sonucu hayata gözlerini yumar. Biggie, öldüğünde sadece 24 yaşındadır. Alt sınıfın ve ezilmişlerin müziği olan rap, kendi çocuklarının hayatına mal olur böylece…

Görsel 7: İki dost ya da iki düşman, Tupac ve Biggie.

Tupac Ve Biggie’nin Ardından

West Coast ve East Coast’un bu iki dev isminin ölümünün ardından iki yaka arasındaki kanlı ve şiddetli mücadele giderek sona erer. Ölümlerinin ardından Tupac ve Biggie adına pek çok albüm satışa sunulur. Bu albümler büyük satış oranları yakalar. Tüm bu yaşananların ardından rap müzikte yeni bir çağ açılır. Protestonun, isyanın müziği olarak ortaya çıkan rap giderek değişim yaşamaya, evrim geçirmeye başlar. Kimilerine göre popülerleşmeye başladıkça özünü kaybeder, kimilerine göre ise dünyanın her yerinde ezilmişlerin, hor görülmüş kişilerin sesi olmaya devam eder…

Bu yazımızda sizlerle beraber genel olarak hip-hop kültürünün doğuşunu ve spesifik olarak da rap müziğin tarihini inceledik. Ülkemizde son dönemle beraber oldukça popüler hale gelen bu müzik hakkında temel bilgileri aktardım sizlere. Aslında Türkçe Rapin doğuşu ve tarihine de değinmek istiyordum yazımda lakin bunu ayrı bir yazı konusu haline getirmeye karar verdim.

Umarım bu kültüre ve rap müziğe dair önyargıları bulunan insanlar, bir nebzede olsa bu müziğin aslında bir protesto aracı, ötekileştirilmiş ve aşağı görülmüş insanların sesi olduğunu anlayabilmişlerdir. Günümüzde ne hale geldiği ya da nereye gideceği bir yana, hip-hop kültürü ve rap müziğin, saygıyı hak eden kavramlar olduğu aşikârdır. Son olarak sizlere hip hop kültürünün ve rap müziğin 1979-2017 yılları arasındaki dönüşümünü çeşitli parçalarla aktaran bir video linki bırakarak yazımı sonlandırıyorum (linkin üzerine tıklayarak erişebilirsiniz.) Bir sonraki yazımda görüşmek üzere dostlarım, sağlıkla kalın!

https://www.youtube.com/watch?v=PrqDFDEJMmU&t=624s
(The Evolution Of Hip-Hop [1979 – 2017]/ Hip-Hop Universe Youtube Channel.)

Metin Kaynakçası

1-LÜKÜSLÜ Demet, Ulusaşırı Bir Gençlik Kültürü Ve Toplumdan Saygı Talebi Olarak Hip Hop, Toplum Ve Bilim Dergisi, S:121 (2011), s.201-222.

2-ÖZTAŞ Kutay Göktuğ, Ghettolardan Dünyaya Hip Hop Kültürü.

3-ÇAK ERSOY Şeyma, Hip Hop Kültürü, Rap Müzik Ve Türkiye’deki İzdüşümleri, Bir Dünya Sohbet.

4- 2020. Youtube.Com. https://www.youtube.com/watch?v=YpAbty9mZCE&t=5s
(Hip Hop’un İnanılmaz Tarihi | Geçmişten Günümüze)

5-2020. Youtube.Com. https://www.youtube.com/watch?v=mv4z7uArB8o
(CNN Türk Hip Hop Belgeseli)

6-Team, Wannart. 2020. “West Coast Hip Hop Ve East Coast Hip Hop”. Wannart. https://wannart.com/icerik/8589-west-coast-hip-hop-east-coast-hip-hop

7-“Rapping”. 2012. En.Wikipedia.Org. https://en.wikipedia.org/wiki/Rapping

8-2020. Youtube.Com. https://www.youtube.com/watch?v=audwb_eewdY.
(Dünden Bugüne ‘Türkçe Rap’in Doğuşu’ (Belgesel) 1. Bölüm)

9-Straight Outta Compton (Film.)

10-8 Mile (Film.)

11-Hip-Hop Evolution (Belgesel.)

Görsel Kaynakçası

Kapak Görseli:”Rap Music And Hip Hop Culture Collection | Hip Hop Music, Hip Hop Culture, Public Enemy”. 2020. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/6029194688442

Sosyal Medya Hesaplarında Paylaşılan Kapak Görseli:”The Cover Up » Martha Cooper – The Hip-Hop Files | 80S Hip Hop, Hip Hop Culture, Hip Hop Fashion”. 2020. Pinterest. https://tr.pinterest.com/pin/337066971808

Görsel 1:”NPR Cookie Consent And Choices”. 2020. Npr.Org. https://www.npr.org/sections/therecord/2013/08/11/211115072/hip-hop-at-40-is-a-shell-of-its-younger-self

Görsel 2:”The Bronx Wallpapers – Wallpaper Cave”. 2020. Wallpapercave.Com. https://wallpapercave.com/the-bronx-wallpapers

Görsel 3:” B-Boys, Breakers & Beckenbauer Tracksuits – 80’S Casual Classics80’s Casual Classics”. 2020. 80Scasualclassics.Co.Uk. https://www.80scasualclassics.co.uk/blog/b-boys-adidas-beckenbauer/

Görsel 4:”Grandmaster Flash And The Furious Five – Teachrock”. 2020. Teachrock. https://teachrock.org/people/grandmaster-flash-and-the-furious-five/

Görsel 5:”Sugarhill Gang: How We Made Rapper’s Delight”. 2017. The Guardian. https://www.theguardian.com/music/2017/may/02/sugarhill-gang-how-we-made-rappers-delight-interview

Görsel 6:Grow, Kory, and Kory Grow. 2018. “N.W.A’s ‘Straight Outta Compton’: 12 Things You Didn’t Know”. Rolling Stone. https://www.rollingstone.com/feature/n-w-as-straight-outta-compton-12-things-you-didnt-know-707207/

Görsel 7:”How Biggie And Tupac Went From Friends To Music’s Biggest Rivals”. 2020. Biography. https://www.biography.com/news/biggie-tupac-friends-rivals-east-coast-west-coast

Ali Fuat ÇALIK

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir